przeskocz do treści

Kościół i klasztor Pijarów w Krakowie, fot. K. Schubert MIK 2020

Kościół i klasztor ss. Benedyktynek w Staniątkach

Nieopodal Niepołomic znajduje się wieś Staniątki, na miejscu której – jak głosi legenda – zatrzymał się w 996 r. św. Wojciech w drodze na dwór Bolesława Chrobrego. Staniątki należały do rodu Gryfitów i rozwinęły się w XII i XIII w. W 1228 r. wojewoda krakowski Klemens Gryfita Klimontowic wraz ze swymi braćmi ufundował i uposażył hojnie tutejszy klasztor Benedyktynek. Pozostawał on pod szczególną opieką panujących; przywileje nadawali mu Bolesław Wstydliwy, Władysław Łokietek, Stefan Batory i Jan Kazimierz.

KOŚCIÓŁ I KLASZTOR SS. BENEDYKTYNEK W STANIĄTKACH, fot. M. Klag (MIK, 2003) CC BY SA 3.0

Kościół pw. Najświętszej Marii Panny i św. Wojciecha wzniesiono przed 1238 r. Był on jednonawową, ceglaną świątynią, którą jeszcze przed końcem XIII w. przebudowano na trójnawową halę. Wąskie nawy boczne zostały oddzielone filarami, na których wsparto nowe sklepienie. Kościół zachował się w tej postaci, z niewielkimi zmianami, do czasów obecnych. W okresie baroku dokonano kilku przekształceń, z których najważniejszym było wyposażenie wnętrza w późnobarokowe sprzęty oraz pokrycie ścian polichromią. Ta ostatnia została wykonana przez Andrzeja Radwańskiego w 1760 r. i stanowiła wiano jego córki Martyny wstępującej do staniątkowskiego klasztoru. Z zewnątrz ściany kościoła pokryto pod koniec XIX w. czerwonym tynkiem imitującym wątek ceglany.

Równocześnie ze świątynią powstał klasztor, konsekrowany w 1238 r. Pierwotne zabudowania klasztorne spłonęły prawie całkowicie w kilku pożarach w XVI i XVII w. Obecne powstały w wyniku rozbudowy dokonanej staraniem ksieni Anny Cecylii Trzcińskiej w latach 40. XVII w. Barokowy w formie klasztor ma plan czworoboku, ze sklepionymi krzyżowo krużgankami, obiegającymi na parterze prostokątny wirydarz.

Przez stulecia istnienia klasztor zgromadził w swoich murach wiele cennych dzieł. Do najstarszych należą dwie gotyckie figury Madonn na tronach (XIV w.) oraz późnogotycka rzeźba Chrystusa Frasobliwego.

Przechowywane są tutaj liczne zbiory rzemiosła artystycznego i sztuki sakralnej, a także niezwykle bogata biblioteka. W kaplicy przy południowej nawie kościoła umieszczony jest otaczany szczególną czcią wizerunek Matki Bożej Bolesnej. Jest to malowany na lipowej desce obraz Matki Bożej ukazującej serce, w które godzi siedem mieczy. Otaczający ją czterej aniołowie trzymają narzędzia Męki Pańskiej.

Tekst: B. Sanocka (2008)

Kościół i klasztor ss. Benedyktynek w Staniątkach

Duchowość i historia benedyktynek w symbolice dekoracji malarskiej kościoła w Staniątkach
Autor : Lucyna Rotter
Wydawnictwo :
Kraków : Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej, – 290 s., [18] s. tabl. : il. ; 24 cm.,  Seria :  (Textus et Studia. Seria nova / Pontificia Academia Theologica Cracoviensis. Facultas Historiae Ecclesiasticae ; vol. 1), ibliogr. s. 231-264, indeksy, ISBN : 83-7438-002-0
Miejsce wydania : 
Kraków,  2004

Dzieje obrazu i kultu Matki Bożej Bolesnej w Staniątkach
Autor: Marian Kanior OSB
Publikowany: Peregrinus Cracoviensis, wydawca: Uniwersytet Jagielloński. Instytut Geografii, zeszyt 8/2000, s. 147-164
O założeniu i uposażeniu klasztoru Benedyktynek w Staniątkach
Autor: Bolesław Ulanowski
Publikowany: Rozprawy i Sprawozdania z posiedzeń Wydziału Historyczno- Filozoficznego Akademii Umiejętności, T. 28, Kraków, 1892, s. 1-131

Staniątki. Klasztor
Autor: Rafał Róg
Wydawnictwo: Urząd Miasta i Gminy Niepołomice, Centrum Kultury
Miejsce wydania: Niepołomice, 2001

Staniątki
Autor: M. Niwiński
Publikowany: Czas, R. 1929 (16 X), nr 212, s. 4

Historia klasztoru Benedyktynek w Staniątkach
Autor: Bogusław Krasnowolski
Wydawnictwo: Klasztor Benedyktynek w Staniątkach
Miejsce wydania: Kraków, 1999

Kościół i klasztor Panien Benedyktynek w Staniątkach. Zarys dziejów. Przewodnik po kościele
Autor: Bogusław Krasnowolski
Wydawnictwo: Gda ”Grafgor”
Miejsce wydania: Gorlice, 1994

Inwentarz Archiwum Benedyktynek w Staniątkach
Autor: Wacław Kolak, Józef Marecki, Sławomir Radoń
Wydawnictwo: Wydawnictwo UNUM, Towarzystwo PRO ARCHIVO
Miejsce wydania: Kraków, 2003

W 700-lecie klasztoru w Staniątkach
Autor: Władysław Bogatyński
Publikowany: Kurier literacko-naukowy, nr 37, R. 1929, s. I-II
hasło: Staniątki
Publikowany: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. 11, wyd. z zasiłku kasy pomocy dla osób pracujących na polu naukowem imienia D-ra Mianowskiego, (przedruk), Warszawa, 1890, s. 182-183
Wersja cyfrowa publikacji

Klasztor PP. Benedyktynek w Staniątkach w 700-ną rocznicę
Autor: S. R.
Publikowany:Przewodnik katolicki. Pismo ilustrowane dla rodzin katolickich, R. 34: 1928, nr 45, s. 670-671

Zarys historyi klasztoru PP. Benedyktynek w Staniątkach: skreślony z okazyi pierwszego Kongresu Maryańskiego we Lwowie
Wydawnictwo: nakładem PP. Benedyktynek
Miejsce wydania: Kraków, 1905

Historia klasztoru Benedyktynek w Staniątkach
Autor: Bogusław Krasnowolski
Wydawnictwo: Klasztor Benedyktynek w Staniątkach
Miejsce wydania: Kraków, 1999

Po raz pierwszy poza klauzulą
Autor: AW
Publikowany: Gazeta Krakowska, dod. Echo Krakowa , nr 222, R. 1999, s. II

Krajobraz kulturowy Polski : Województwo Małopolskie
Red.: Janusz Bogdanowski
Wydawnictwo : Stowarzyszenie „Kultura i Natura” im. Jana Gwalberta Pawlikowskiego, Wydawnictwo VADEMECUM, druk: Drukarnia Skleniarz, 240 s., [8] s. tabl., [1] k. mapa luz. : il. ; 23 cm. – (Biblioteka Stowarzyszenia „Kultura i Natura” ; t. 1)
Miejsce wydania : Kraków, Warszawa, 2001

Wokół Niepołomic i Puszczy Niepołomickiej. Przewodnik monograficzny
Autor: Julian Zinkow
Wydawnictwo: nakładem Urzędu Miasta i Gminy w Niepołomicach, wyd. II,  zaktualizowane i uzupełnione
Miejsce wydania: Niepołomice, 2009

Wokół Niepołomic i Puszczy Niepołomickiej: monograficzny przewodnik turystyczny i krajoznawczy po zachodniej części Kotliny Sandomierskiej
Autor: Julian Zinkow
Wydawnictwo: Urząd Miasta i Gminy w Niepołomicach
Miejsce wydania: Niepołomice, 1997

Małopolskie malarstwo książkowe
Autor: Barbara Miodońska
Publikowany: Malarstwo gotyckie w Polsce. Synteza, T. II, cz. 3, Dziejów Sztuki Polskiej, red.  Adam S. Labuda, Krystyna Secomska, wyd. Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Wydawnictwo DiG, Warszawa, 2004, s. 413-449

Kleynoty Stołecznego Miasta Krakowa albo Koscioły, y co w nich jest widzenia godnego y znacznego, w Krakowie, w Drukarni Akademickiey, r. 1745
Autor: Piotr Jacek (Hiacynt) Pruszcz
Wydawnictwo: KAW  (fotooffset wyd. J. Turowskiego, Kraków 1861)
Miejsce wydania: Kraków, 1983

Sztuka Krakowa
Autor : Tadeusz Dobrowolski
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, wyd. V, (red.) Władysław Leśniewski
Miejsce wydania : Kraków, 1978

Atlas zabytków architektury w Polsce
Autor: Jerzy Zygmunt Łoziński, Adam Miłobędzki
Wydawnictwo: „Polonia”
Miejsce wydania: Warszawa, 1967

Pomniki sztuki w Polsce, T.1 : Małopolska
Autor :  Zygmunt Jerzy  Łoziński
Wydawnictwo : Arkady- XXVII, 489 s., 3 mapy luz. : fot., pl., rys. ; 20 cm
Miejsce wydania : Warszawa, 1985

Katalog zabytków sztuki w Polsce : T. 1: Województwo Krakowskie, [1] Tekst, [2] Ilustracje
Red. : Jerzy Szablowski
Wydawnictwo : Państwowy Instytut Sztuki. Dział Inwentaryzacji Zabytków
Miejsce wydania : Warszawa, 1953

Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice
Autor: Karol Estreicher
Wydawnictwo: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, druk W. L. Anczyca i Spółki
Miejsce wydania: Kraków, 1938

Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice, wyd. III rozszerzone
Autor: Karol Estreicher
Wydawnictwo: wyd. Łódzkie Zakłady Graficzne, Krajowa Agencja Wydawnicza (reprodukcja techniką fotooffsetową: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 1938)
Miejsce wydania: Kraków, 1989

Sztuka w Polsce Piastów i Jagiellonów. Zarys dziejów
Autor: Tadeusz Chrzanowski
Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe PWN
Miejsce wydania: Warszawa, 1993

Leksykon miast województwa małopolskiego
Autor : Paweł Kutaś,  Jerzy Leśniak
Wydawnictwo :  PROMO. – 235 s. : il. kolor. ; 30 cm
Miejsce wydania : Kraków, 2007

Zabytki architektury i budownictwa w Polsce, z. 7: Województwo Krakowskie
Autor: Marian Kornecki, Andrzej Fischinger, Lepiarczyk Józef, Tadeusz Chrzanowski
Wydawnictwo: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, PWN
Miejsce wydania: Warszawa, 1971

Sztuka Ziemi Krakowskiej
Autor : Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, 743, [1] s. : il. ; 25 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1982

Kościół i klasztor ss. Benedyktynek w Staniątkach

Informacje praktyczne

Dostępność poza Dniami Dziedzictwa:

ograniczona dostępność

Dane teleadresowe:

adres: Staniątki 299

gmina: Niepołomice

powiat: wielicki

GPS: N: 50° 00′ 34″, E: 20° 11′ 51″

gospodarz: Opactwo Sióstr Benedyktynek w Staniątkach

www: http://www.benedyktynki.eu/index.php?ram=s&id=2

e-mail: [email protected]

telefon: 12 281 80 58, 507 677 825

Obiekty w pobliżu:

MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 Lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75, NIP: 675 000 44 88 | Projekt i wykonanie | Polityka prywatności | Jeśli nie oznaczono inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Małopolskiego Instytutu Kultury.