Bractwo Miłosierdzia Bogarodzice w Krakowie (od 1989 roku jego pełna nazwa brzmi Arcybractwo Miłosierdzia pod wezwaniem Bogurodzicy Najświętszej Maryi Panny Bolesnej) zawdzięcza swoje powstanie Piotrowi Skardze, jezuickiemu kaznodziei czasów kontrreformacji. Powołał je z myślą o niesieniu różnorakiej pomocy materialnej i duchowej ludziom ubogim, wstydzącym się żebrać – stąd dewizą Bractwa stało się hasło semino metam (z łaciny: „sieję, abym zbierał”). Aż do 1816 roku, czyli do powołania krakowskiego Towarzystwa Dobroczynności, była to jedyna miejska organizacja charytatywna ludzi świeckich. 

W latach 1569–1571 Piotr Skarga (wówczas nowicjusz w zakonie jezuitów) przebywał w Rzymie, gdzie zetknął się z działalnością reformowanych wówczas we Włoszech bractw miłosierdzia, które już od XIII wieku realizowały ideę dobroczynności w sposób zorganizowany. Postanowił podobne bractwo powołać w Polsce. Skargę zachwyciła też działalność istniejącej już w poprzednich stuleciach sieci Montes Pietatis (dosłownie z łaciny – „gór pobożnych”), będących w istocie lombardami udzielającymi ubogim bezzwrotnych lub bardzo nisko oprocentowanych pożyczek pod zastawy klejnotowe lub sukienne. Po przeniesieniu na grunt polski otrzymały one nazwę Komór Potrzebnych (potrzebujących) lub – później – Banków Pobożnych. 

Po odbyciu w Rzymie nowicjatu Piotr Skarga trafiał kolejno do kilku ośrodków jezuickich, między innymi do Pułtuska, Wilna, Rygi i Dorpatu (dziś Tartu w Estonii), gdzie gorliwie działał na rzecz kolegiów jezuickich i kontrreformacji. W Wilnie już w 1579 roku otworzył pierwszy Bank Pobożny. Wreszcie w 1894 roku zamieszkał w Krakowie i pełnił tu obowiązki superiora, czyli przełożonego domu zakonnego jezuitów. 7 października 1894 roku przy kościele św. Barbary założył Bractwo Miłosierdzia, a nieco później, bo w 1587 roku – tuż przed wyjazdem do Warszawy, gdzie miał pełnić na dworze funkcję kaznodziei królewskiego – Bank Pobożny. 

Bractwo dla sprawnej organizacji otrzymało statut. Zgodnie z nim główne funkcje przypisano poszczególnym osobom: obrano starszego (pierwszym został ks. Mikołaj Taranowski, kanonik katedralny), dwóch radców (mieszczan krakowskich), pisarza, szafarza oraz czterech wizytatorów do sprawdzania stanu ubóstwa zgłaszających się po pomoc. Opiekunem religijnym braci i sióstr miał być ojciec duchowny. Bractwo regularnie spotykało się na obradach, czyli tak zwanych schadzkach, które odbywały się co tydzień w niedzielę. Przepisy statutu Arcybractwa zachowywane są do dziś.

Bractwo Miłosierdzia i Bank Pobożny uzyskały zatwierdzenie praw i statutów przez króla Zygmunta III Wazę, co nie dziwi ze względu na pozycję zajmowaną na dworze przez Skargę. Zresztą sam król wraz z innymi dostojnikami wpisał się w poczet członków Bractwa, a nawet brał udział w uroczystej procesji brackiej w 1595 roku.

Kamienica przy ulicy Siennej 5 od samego początku stała się siedzibą Bractwa Miłosierdzia i Banku Pobożnego, i jest nią do dziś. Nie udało się jednak budynku zakupić od razu w całości, lecz kolejno wykupywano poszczególne jego części. Od 1590 roku zaczęto jego adaptację. Parter przystosowano dla potrzeb Banku Pobożnego, znalazły się tu pomieszczenia na zastawy sukienne i klejnotowe, zwane sklepami. Na pierwszym piętrze urządzono natomiast salę posiedzeń zwaną salą sesjonalną oraz archiwum. Początkowo wyposażenie pomieszczeń było bardzo skromne – wypełniały je półki i skrzynie – ich wystrój uległ zmianie z końcem XVII wieku. W 1692 roku przeprowadzono remont komory klejnotowej Banku Pobożnego, czyli skarbca, który wyposażono między innymi w szesnaście drewnianych szaf. Drzwi tych mebli zostały pokryte przez królewskich malarzy Aleksandra Trycjusza i Stanisława Gortaczyńskiego polichromiami przedstawiającymi alegoryczne postacie. Także na sklepieniu ponad szafami Trycjusz namalował alegoryczne sceny, symbolizujące działalność Bractwa. Wnętrze właściwie nie zmieniło się do dziś.

Z tamtego czasu zachował się także wspaniały, ozdobiony godłem Arcybractwa, portal wejściowy do sali posiedzeń.

Sala posiedzeń na pierwszym piętrze dzisiejszy wygląd zawdzięcza jednak remontowi, który odbył się w 1865 roku. Odnowiono wówczas ściany, poddano konserwacji obrazy, położono nową podłogę, wstawiono meble, które wykonał Jan Tabulski. 

W 1884 roku z okazji 300-lecia założenia Arcybractwa na plafonie w sali posiedzeń umieszczono nowy, sporych rozmiarów obraz przedstawiający Piotra Skargę, okrywającego swoim płaszczem Magdalenę, wdowę po stolarzu, i jej troje dzieci. Spotkanie Skargi z ubogą wdową, do którego miało rzeczywiście dojść na ulicach Krakowa, według legendy stało się impulsem dla Skargi do założenia instytucji filantropijnej, jaką jest po dziś dzień Arcybractwo.