Wieś Krzesławice, obecnie część Krakowa, wzmiankowana była po raz pierwszy w XIII w. W ciągu wieków swego istnienia należała m.in. do konwentu bożogrobców z Miechowa, a także do Akademii Krakowskiej. W 1788 r. właścicielem Krzesławic został Hugo Kołłątaj, któremu jednak wkrótce władze zaborcze skonfiskowały majątek.

DWOREK JANA MATEJKI W KRZESŁAWICACH, fot. M. Klag (MIK, 2005) CC BY SA 3.0

Dobra krzesławickie kupił w 1822 r. krakowski bankier, Jan Kanty Kirchmayer, który zbudował w miejscu poprzedniej, drewnianej siedziby Hugona Kołłątaja nowy dwór, istniejący do dzisiaj. Kolejnym właścicielem wsi i dworu został w 1876 r. Jan Matejko. W oparciu na jego projekcie dokonano przebudowy i rozbudowy dworu: od strony wschodniej dobudowano pracownię oraz kuchnię, a od frontu – drewniany ganek.

Po śmierci Jana Matejki (1893) wieś odziedziczył syn, Tadeusz, który wkrótce odsprzedał Krzesławice rodzinie Burzyńskich. Zamieszkiwali oni dwór aż do 1959 r., kiedy to Maria Burzyńska dokonała darowizny posiadłości na rzecz Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie. W dworku obecnie mieści się oddział TPSP i działa muzeum poświęcone Janowi Matejce.

Parterowy dworek otoczony jest ogrodem oraz rozległym parkiem. Wnętrza dworku zaaranżowano i wyposażono tak, aby jak najwierniej oddawały nastrój i urządzenie podmiejskiego domu z 2. poł. XIX w. W salonie, dawnym pokoju córki malarza, Beaty, oraz kilku innych pokojach znajdują się przedmioty związane bezpośrednio z Janem Matejką: sztalugi, XIX-wieczne meble w stylu Ludwika Filipa i ławka ogrodowa należały niegdyś do artysty. Niezwykle interesujące są projekty polichromii do kościoła Mariackiego. Do najciekawszych pamiątek należy także poczet polskich królów i książąt, wykonany według szkiców Matejki, przez jego uczniów: Leonarda Stroynowskiego i Zygmunta Papieskiego.

Oprócz ekspozycji związanej z osobą Jana Matejki, w jednym z pokoi urządzono niewielką wystawę poświęconą osobie Hugona Kołłątaja. Znajdują się tutaj XVIII-wieczne meble, na ścianach wiszą portrety Kołłątaja, króla Stanisława Augusta i Tadeusza Kościuszki. Jest także cykl anonimowych akwarel ilustrujących Śpiewy Historyczne Jana Ursyna Niemcewicza oraz odezwy Hugona Kołłątaja.

Tekst: B. Sanocka (2008)