przeskocz do treści

Kościół i klasztor Pijarów w Krakowie, fot. K. Schubert MIK 2020

Opactwo oo. Cystersów i kościół św. Bartłomieja w Mogile (Kraków)

Cystersów do podkrakowskiej Mogiły sprowadził biskup krakowski Iwo Odrowąż ok. 1225 r. Wkrótce potem rozpoczęli oni budowę kościoła pw. św. Wacława. Wzniesiona w 2. i 3. ćwierci XIII w. ceglana bazylika o formach wczesnogotyckich została częściowo przekształcona na początku XVI w. oraz w okresie baroku. Najważniejszą zmianą była budowa fasady w latach 1779-1780 przez Franciszka Mosera z Opawy.

OPACTWO OO. CYSTERSÓW I KOŚCIÓŁ ŚW. BARTŁOMIEJA W KRAKOWIE, fot. M. Klag (MIK, 2005) CC BY SA 3.0

Świątynia cysterska jest wzniesiona z cegły, kamienne są szczegóły architektoniczne oraz elementy dekoracyjne. Jest ona trójnawową bazyliką z transeptem i zamkniętym prosto prezbiterium oraz dwiema parami bliźnich kaplic po obu jego stronach. Kościół nakrywają w większości gotyckie sklepienia krzyżowo-żebrowe. Na zewnątrz średniowieczny wygląd zachowało ceglane prezbiterium. Korpus świątyni otynkowano w czasie, kiedy wzniesiono barokową fasadę, rozczłonkowaną pilastrami i zamkniętą falistym szczytem.
Wewnątrz kościoła, na ścianach prezbiterium, transeptu i południowej kaplicy bliźniej można podziwiać renesansową polichromię wykonaną w 2. ćwierci XVI w. przez Stanisława Samostrzelnika, zakonnika tutejszego klasztoru. W ołtarzu głównym znajduje się późnogotycki poliptyk (1514) z posągiem Matki Bożej z Dzieciątkiem oraz malowanymi i rzeźbionymi skrzydłami ze scenami z życia i Męki Chrystusa, a także z postaciami świętych.

Średniowieczny, rozbudowany w XVI w. i przebudowany gruntownie w XVIII w. budynek klasztorny znajduje się po stronie południowej kościoła. Piętrowe skrzydła klasztoru otaczają czworoboczny wirydarz. Piękne, XIV-wieczne krużganki zdobią polichromie namalowane w 1538 r. przez Stanisława Samostrzelnika: jest tutaj wspaniałe i monumentalne Ukrzyżowanie oraz dekoracja arabeskowa.

Nieopodal klasztoru znajduje się parafialny kościółek pw. św. Bartłomieja. Zbudowany w 2. poł. XV w., odnowiony w 1587 r. i przebudowany ok. poł. XVIII w., należy do najstarszych zachowanych zabytków polskiej architektury drewnianej. Kościół o nawie i prezbiterium tej samej szerokości nakrywa wysoki, gontowy dach. Do nawy przybudowane są z obu stron po dwie kaplice i kruchty oraz dwie niższe nawy boczne, otwarte na nawę główną ostrołukowymi arkadami. Większość wystroju świątyni (polichromie z portretami papieży, biskupów i świętych, ołtarz główny i część bocznych) pochodzi
z 2. poł. XVIII w.

Tekst: Barbara Sanocka, maj 2008

Opactwo oo. Cystersów i kościół św. Bartłomieja w Mogile (Kraków)

Szlak Architektury Drewnianej – Małopolska
Autor : oprac. tekstów Bartłomiej Cisowski et al.
Wydawnictwo : Wyd. 2. – Kraków : Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Departament Promocji i Turystyki. Zespół ds. Turystyki, – 333, [5] s. : il. ; 23 cm., ISBN 978-83-60538-61-6
Miejsce wydania : Kraków,  2010

Szlak Architektury Drewnianej : mapa : 1 : 200 000
Autor: tekst na podst.: Szlak Architektury Drewnianej / T. Śledzikowski/
Wydawnictwo: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Departament Środowiska i Rozwoju Wsi
Miejsce wydania: Kraków, 2004
Wersja cyfrowa publikacji:
Katalog opatów mogilskich w Średniowieczu
Autor: Marcin Starzyński
Publikowany: Nasza Przeszłość, T. 100  : 2003, s.  77 – 125

Proces implantacji opactwa cystersów w Mogile
Autor: Maciej Zdanek
Publikowany: Nasza Przeszłość, T. 96 : 2001, s. 515 – 549

W sprawie procesu fundacyjnego opactwa w Mogile
Autor: Maciej Zdanek
Publikowany: Nasza Przeszłość, T. 94 : 2000,  s. 85 – 118

Cystersi mogilscy w nekrologu krakowskiego klasztoru kanoników regularnych laterańskich. Uwagi do dziejów konfraterni
Autor: Kazimierz Latak
Publikowany: Nasza Przeszłość, T. 90 : 1998, s. 461-464

Romańskie malowidła ścienne w Polsce
Autor: Józef Edward Dutkiewicz
Publikowany: Biuletyn Historii Sztuki, Warszawa 1966, Rok XXVIII, nr 3/4, s. 269-304, wydawca: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk

Pamiątka z Krakowa. Opis tego miasta i jego okolic przez Józefa Mączyńskiego, z rycinami i planami, część III
Autor: Józef Mączyński
Wydawnictwo: nakładem i drukiem Józefa Czecha (reprint: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989)
Miejsce wydania: Kraków, 1845

Architektura klasztorów cysterskich
Autor: Ewa Łużyniecka
Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
Miejsce wydania: Wrocław, 2002

Młyny uprzywilejowane w Mogile w latach 1830-1840. Wieś Mogiła w XIX wieku
Autor: Krzysztof Rosołek
Publikowany: Głos : tygodnik Nowohucki, nr 32 (7 VIII), R. 2009, s. 10
Wersja cyfrowa publikacji

Kraków. Przewodnik
Autor: Joanna Markin
Wydawnictwo:Pascal
Miejsce wydania: Bielsko-Biała, 1998

Pogląd na położenie Mogiły
Autor: Adam Gorczyński
Wydawnictwo: w drukarni c. k. Uniwersytetu Jagiell.
Miejsce wydania: Kraków, 1866

Wieś Mogiła przy Krakowie, jej klasztor cysterski- kościółek farny i kopiec Wandy
Autor: W[ładysław] Łuszczkiewicz
Wydawnictwo:Towarzystwo miłośników historyi i zabytków Krakowa, [Seria: Biblioteka Krakowska, nr 10], s. 59
Miejsce wydania: Kraków, 1899

Inwentarz drewnianej architektury sakralnej w Polsce. Kościoły w Małopolsce XV wieku (Mogiła, Olbierzowice, Zborówek)
Red.: Ryszard Brykowski
Publikowany: Źródła do Dziejów Sztuki Polskiej, T. XIX: 1983 (Wrocław), zesz. 1a, stron 48, tabl. 30

Monografia wsi Mogiły k[oło] Krakowa. [Streszczenie]. Z realizacji programu zagadnień życia współczesnego w kl. I. licealnej
Wydawnictwo: Druk.: Z. G. „Litodruk”, [s. 3-15, bibliogr.]
Miejsce wydania: Kraków, 1939

hasło: Mogiła
Autor: ks. Stanisław Gall i 8 innych
Publikowany: Podręczna Encyklopedya Kościelna, T. XXVII-XXVIII, wyd. G. Gebethner i S-ka, Skład Główny w Księgarni Gebethnera i Wolfa, Kraków, Warszawa, 1912

Przyczynek do dzieła o Opatach XX Cystersów w Mogile pod Krakowem
Autor: Konstanty Hoszowski
Wydawnictwo: Druk. CK. Uniwersytetu Jagiellońskiego
Miejsce wydania: Kraków, 1879

Dzień eucharystyczny dziekanatu mogilskiego w Mogile, 2 i 3 lipiec 1938 r.
Wydawnictwo: Zakł. Graf. i Wyd. w Krakowie [s. 61, 3 nlb.]
Miejsce wydania: Mogiła, 1938

Excerpta e libro mortuorum monasterii Mogilensis ordinis Cisterciensis

Wydawnictwo: wydał Wojciech Kętrzyński, z Druk. Zakł. Narod. Ossolińskich [odbitka z V. tomu dzieła: Poloniae Historica, s. 806-813]
Miejsce wydania: Lwów, 1887

Katalog archiwum Opactwa Cystersów w Mogile
Autor: Kazimierz Kaczmarczyk, Gerard Kowalski
Wydawnictwo: Wydawnictwo Sekcji Archiwalnej Grona Konserwatorskiego Nr 1, [s. XXXII, 434, 1 nlb., tabl. 1]
Miejsce wydania: Kraków, 1918

Opactwo mogilskie. Informator
Autor: Augustyn Ciesielski,  Stanisław Kazimierczyk
Wydawnictwo: [n.s.]
Miejsce wydania: Mogiła, 1948 s. 2 nlb, 44

Diplomata Monasterii Clarae Tumbae prope Cracoviam. Zbiór Dyplomów Klasztoru Mogilskiego przy Krakowie
Autor: Franciszek Piekosiński,  Eugeniusz Janota
Wydawnictwo: staraniem i nakł. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, w Druk. c. k. Uniw. Jagiell.
Miejsce wydania: Kraków, 1865

Opactwo mogilskie. O tym, jak Ciemna Mogiła zajaśniała blaskiem wielowiekowej chwały
Wydawnictwo: [maszynopis powiel., s. 2 nlb, 44]
Miejsce wydania: Kraków, 1948

Wiadomość o wizerunku cudownym Pana Jezusa w kościele OO. Cystersów w Mogile pod Krakowem: z dodatkiem nabożeństwa
Wydawnictwo: nakładem OO. Cystersów w Mogile
Miejsce wydania: Kraków, 1926

Monografja opactwa Cystersów we wsi Mogile, opracowana i pamięci ubiegłych w roku 1864 pięciuset lat istnienia Akademji Krakowskiej poświęcona przez Towarzystwo Naukowe Krakowskie
Wydawnictwo: Druk. Uniwersytetu Jagiellońskiego
Miejsce wydania: Kraków, 1867

Uwagi i uzupełnienia do katalogu inkunabułów mogilskich
Autor: Kazimierz Piekarski
Wydawnictwo: Druk. Narodowa, [odbitka z V zesz. „Exlibrisu”, s. 10]
Miejsce wydania: Kraków, 1924

Drewniane kościoły, kaplice i dzwonnice w Krakowie
Autor: Tadeusz Śledzikowski
Publikowany: Rocznik Krakowski, T. LXXIII (73): 2007 , s. 73-93

Tajemnice krakowskich budowli
Autor: Andrzej Nazar
Wydawnictwo: vis-a vis etiuda
Miejsce wydania: Kraków, 2009

Skarby krakowskich klasztorów
Autor: Janusz Tadeusz Nowak, Witold Turdza
Wydawnictwo: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
Miejsce wydania: Kraków, 2000

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor : Michał Rożek
Wydawnictwo : PWN
Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 1993

Kleynoty Stołecznego Miasta Krakowa albo Koscioły, y co w nich jest widzenia godnego y znacznego, w Krakowie, w Drukarni Akademickiey, r. 1745
Autor: Piotr Jacek (Hiacynt) Pruszcz
Wydawnictwo: KAW  (fotooffset wyd. J. Turowskiego, Kraków 1861)
Miejsce wydania: Kraków, 1983

Podkrakowskie wycieczki
Autor: Julian Zinkow
Wydawnictwo: Krakowski Ośrodek Informacji i Reklamy Turystycznej „Wawel–Tourist”
Miejsce wydania: Kraków, 1977

Kraków: przewodnik historyczny
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: Wydawnictwo Dolnośląskie
Miejsce wydania: Wrocław, 1997

Kraków. Przewodnik ilustrowany
Autor: Bogusław Michalec
Wydawnictwo: Pascal
Miejsce wydania: Bielsko-Biała, 2004

Kraków
Autor: Jan K. Ostrowski
Wydawnictwo: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe
Miejsce wydania: Warszawa, 1992

Sztuka Krakowa
Autor : Tadeusz Dobrowolski
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, wyd. V, (red.) Władysław Leśniewski
Miejsce wydania : Kraków, 1978

Nowa Huta. Okruchy życia i meandry historii
Autor: Jerzy Karnasiewicz,  Niward Karsznia
Wydawnictwo: Towarzystwo Słowaków w Polsce
Miejsce wydania: Kraków, 2003

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe PWN
Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 2000

Zwiedzamy Kraków: przewodnik turystyczny
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: PTTK „Kraj”
Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 1989

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor : Michał Rożek
Wydawnictwo :  [Wyd. 2]. – Wydawnictwo Naukowe PWN. Oddział. – 718 s. : il., pl. ; 21 cm.
Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 1997

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: PWN
Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 1993

Kraków i okolice : przewodnik
Autor : Leszek Ludwikowski
Wydawnictwo :  „ Sport i Turystyka” ; [oprac. kartogr. Henryka Całkowa, Janusz Szewczuk (mapa załącznik)]. – Wyd. 3 uzup. – 219, [1] s., [1] k. pl. kolor. ; 19 cm
Miejsce wydania : Warszawa, 1991

Pomniki architektury epoki piastowskiej we województwach krakowskiem i kieleckiem, z 186 ilustracjami i mapką orjentacyjną
Autor: Tadeusz Szydłowski
Wydawnictwo: wydane z zasiłku Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, wyd. Skład Główny: Gebethner i Wolff, Druk. W. L. Anczyca i Spółki w Krakowie
Miejsce wydania: Kraków, 1928

Katalog inkunabułów biblioteki Opactwa mogilskiego oraz Katalog inkunabułów biblioteki Klasztoru Cysterskiego w Szczyrzycu
Autor: Gerard Kowalski
Wydawnictwo: nakładem Akad. Umiej., Druk. Uniw. Jagiell.
Miejsce wydania: Kraków, 1915

Sztuka romańska w Polsce
Autor: Zygmunt Świechowski
Wydawnictwo: Arkady
Miejsce wydania: Warszawa, 1983

Sztuka romańska w Polsce
Autor: Zygmunt Świechowski
Wydawnictwo: Arkady
Miejsce wydania: Warszawa, 1990

Architektura romańska w Polsce
Autor: Zygmunt Świechowski
Wydawnictwo: DiG, Stowarzyszenia Patria Polonorum, druk: Drukarnia Wydawnictw Naukowych SA w Łodzi
Miejsce wydania: Warszawa, 2000

Sztuka polska przedromańska i romańska do schyłku XIII wieku
Autor: Aleksander Gieysztor
Wydawnictwo: Państwowe Wydawnictwo Naukowe (Seria: Dzieje sztuki polskiej, t. 1, red. Michał Walicki)
Miejsce wydania: Warszawa, 1971

Pomniki sztuki w Polsce, T.1 : Małopolska
Autor :  Zygmunt Jerzy  Łoziński
Wydawnictwo : Arkady- XXVII, 489 s., 3 mapy luz. : fot., pl., rys. ; 20 cm
Miejsce wydania : Warszawa, 1985

Malarstwo gotyckie w Polsce. Katalog zabytków, T. 2, cz. 3 Dziejów Sztuki Polskiej
Red.: Adam S. Labuda, Krystyna Secomska
Wydawnictwo: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Wydawnictwo DiG
Miejsce wydania: Warszawa, 2004

Katalog zabytków sztuki w Polsce : T. 1: Województwo Krakowskie, [1] Tekst, [2] Ilustracje
Red. : Jerzy Szablowski
Wydawnictwo : Państwowy Instytut Sztuki. Dział Inwentaryzacji Zabytków
Miejsce wydania : Warszawa, 1953

hasło: Mogiła
Publikowany: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski T. 6 , Warszawa, 1885, s. 585 – 590
Wersja cyfrowa publikacji:

Drewniane kościoły w Małopolsce Południowej
Autor: Ryszard Brykowski, Marian Kornecki
Wydawnictwo: Ossolineum, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 176 s., [139] s. tabl. : il., err. ; 18×21 cm + 1 k. mapa złoż.
Miejsce wydania: Wrocław, 1984

Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice
Autor: Karol Estreicher
Wydawnictwo: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, druk W. L. Anczyca i Spółki
Miejsce wydania: Kraków, 1938

Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice, wyd. III rozszerzone
Autor: Karol Estreicher
Wydawnictwo: wyd. Łódzkie Zakłady Graficzne, Krajowa Agencja Wydawnicza (reprodukcja techniką fotooffsetową: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 1938)
Miejsce wydania: Kraków, 1989

Sztuka w Polsce Piastów i Jagiellonów. Zarys dziejów
Autor: Tadeusz Chrzanowski
Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe PWN
Miejsce wydania: Warszawa, 1993

Sztuka Ziemi Krakowskiej
Autor : Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, 743, [1] s. : il. ; 25 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1982

X x Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego
Autor: Barbara Sanocka (tekst), Marcin Klag (oprac. graf.)
Wydawnictwo: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Małopolski Instytut Kultury w Krakowie
Miejsce wydania: Kraków, 2007

Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym, T. II
Autor: Michał Baliński, Tymoteusz Lipiński
Wydawnictwo: Nakładem i Drukiem S. Orgelbranda Synów
Miejsce wydania: Warszawa, 1885

Opactwo oo. Cystersów i kościół św. Bartłomieja w Mogile (Kraków)

Informacje praktyczne

Dostępność poza Dniami Dziedzictwa:

dostępny

Dane teleadresowe:

adres: ul. Klasztorna 11, Kraków

gmina: Kraków

powiat: Kraków

GPS: N: 50° 3' 52", E: 20° 3' 11"

gospodarz: Opactwo oo. Cystersów w Krakowie

www: http://www.mogila.cystersi.pl

e-mail: [email protected]

telefon: 12 644 23 31, 12 644 69 92

Obiekty w pobliżu:

MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 Lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75, NIP: 675 000 44 88 | Projekt i wykonanie | Polityka prywatności | Jeśli nie oznaczono inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Małopolskiego Instytutu Kultury.