przeskocz do treści

Kościół i klasztor Pijarów w Krakowie, fot. K. Schubert MIK 2020

I wojna światowa

Klasztor sióstr Sacré Cœur w Tarnowie

Pierwsze siostry ze zgromadzenia Najświętszego Serca Jezusa Sacré Cœur przybyły do Zbylitowskiej Góry z Lyonu z inicjatywy bpa Leona Wałęgi. W 1900 roku zakupiono teren pod budowę klasztoru przy Trakcie Cesarskim od właściciela wsi Stanisława Żaby. Zabudowania klasztorne wzniesiono w latach 1901–1912 według projektu tarnowskiego architekta Janusza Rypuszyńskiego. Składały się z trzech części: budynku frontowego

Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Zbylitowskiej Górze

Zbylitowska Góra pod Tarnowem w przeszłości należała do rodu Zbylitowskich, Kotowskich, Krzeszów, Dembińskich, Moszczeńskich i Żabów. Pierwsza informacja o parafii pochodzi z 1326 roku. Obecny kościół stoi na fundamentach świątyni wzniesionej około 1464 roku. Jego fundatorem był ówczesny właściciel wsi Mikołaj Zbylitowski. Brak najstarszej kroniki parafialnej (obecna pochodzi z końca XIX wieku) i materiału ikonograficznego

Pałac Larischa w Krakowie
PAŁAC LARISCHA W KRAKOWIE, fot. J. Nowostawska-Gyalókay (MIK, 2013) CC BY SA 3.0

Pałac nazywany tradycyjnie mianem Larischa (czasem Larysza) od momentu budowy – a właściwie przebudowy starszych obiektów w latach 1743–1765, według planów architekta Franciszka Placidiego – zmieniał wielokrotnie zarówno właścicieli, najemców, jak i wygląd. W 1805 roku budynek zaczęły użytkować władze miejskie, które nie chciały już dłużej korzystać ze zrujnowanego ratusza na Rynku – odtąd nazywano

Zespół Tarnowskich Wodociągów
ZESPÓŁ TARNOWSKICH WODOCIĄGÓW (przepompownia w Świerczkowie), fot. J. Nowostawska-Gyalókay (MIK, 2013) CC BY SA 3.0

W starożytności miasta lokowano zazwyczaj w bezpośredniej bliskości źródeł wody. Zdarzało się, że nie było to możliwe, wtedy konieczne stawało się transportowanie wody za pomocą akweduktu do publicznych fontann, łaźni, a czasem domów zamożnych ludzi. Dostarczanie czystej wody łączyło się z koniecznością odprowadzania ścieków. Wykorzystywano do tego siłę grawitacji. Udowodniono, że w niektórych domach w

Cmentarz wojskowy nr 60 na Przełęczy Małastowskiej
CMENTARZ WOJSKOWY NR 60 NA PRZEŁĘCZY MAŁASTOWSKIEJ, fot. P. Knaś (MIK, 2013) CC BY SA 3.0

28 lipca 1914 roku wybuchła I wojna światowa. Pierwszy rok jej trwania w Galicji Zachodniej zaznaczył się jako nieprzerwane pasmo walk pomiędzy armiami rosyjską i austro-węgierską. W listopadzie 1914 roku front zbliżył się pod sam Kraków, Rosjanie zajęli okolice Wieliczki, toczyły się boje na linii Bochnia–Tarnów, w okolicach Limanowej, Nowego Sącza, Tuchowa. W maju 1915

Pałac Długoszów w Siarach
PAŁAC DŁUGOSZÓW W SIARACH, fot. K. Fidyk (MIK, 2013) CC BY SA 3.0

Leżąca w sąsiedztwie Gorlic, malowniczo położona nad Sękówką niewielka miejscowość Siary zyskała na znaczeniu na początku XX wieku, kiedy tutejszy dwór wraz z otaczającym go parkiem i zabudowaniami gospodarczymi zakupił Władysław Długosz. Na przełomie XIX i XX wieku dorobił się fortuny w przemyśle naftowym, jednocześnie stał się jedną z ważniejszych figur politycznych w Galicji. Przed

Muzeum Regionalne PTTK w Gorlicach
MUZEUM REGIONALNE PTTK W GORLICACH, fot. P. Kasprzycka (MIK 2013) CC BY SA 3.0

Muzeum Regionalne PTTK im. Ignacego Łukasiewicza w Gorlicach, mieszczące się w dwóch połączonych ze sobą niewielkich kamienicach z XVIII wieku, gromadzi zbiory dotyczące historii miasta i okolic. Zadziwia niezwykła różnorodność kolekcji: od rzemiosła artystycznego, eksponatów etnograficznych, starodruków, kronik, widokówek, fotografii przybliżających dzieje regionu, poprzez rozwijający się na przełomie XIX i XX wieku na ziemi gorlickiej

Cmentarz wojskowy nr 192 w Lubince
CMENTARZ WOJSKOWY NR 192 W LUBINCE, fot. P. Knaś (MIK, 2013) CC BY SA 3.0

28 lipca 1914 roku wybuchła I wojna światowa. Pierwszy rok jej trwania w Galicji Zachodniej zaznaczył się jako nieprzerwane pasmo walk pomiędzy armiami rosyjską i austro-węgierską. W listopadzie 1914 roku front zbliżył się pod sam Kraków, Rosjanie zajęli okolice Wieliczki, toczyły się boje na linii Bochnia–Tarnów, w okolicach Limanowej, Nowego Sącza, Tuchowa. W maju 1915

Pałac Goetzów-Okocimskich w Brzesku
PAŁAC GOETZÓW-OKOCIMSKICH W BRZESKU, fot. J. Nowostawska-Gyalókay (MIK, 2013) CC BY SA 3.0

Pałac Goetzów-Okocimskich został wzniesiony na przełomie XIX i XX wieku w miejscowości Okocim, obecnie na obrzeżach miasta Brzesko, dla przemysłowca, właściciela jednego z największych browarów w monarchii austro-węgierskiej, barona Jana Albina Goetza-Okocimskiego i jego żony Zofii z hrabiów Sumińskich. Najstarsza część tego reprezentacyjnego założenia została zaprojektowana w 1897 roku i zrealizowana w kolejnym roku przez

Dwór Dąbrowskich w Michałowicach
DWÓR DĄBROWSKICH W MICHAŁOWICACH, fot. J. Nowostawska-Gyalókay (MIK, 2013) CC BY SA 3.0

Michałowicki dwór, przypominający raczej podmiejską willę, został wzniesiony w latach 1892–1897 dla przybyłej tu z Mazowsza rodziny Dąbrowskich. Nieopodal miejsca, w którym usytuowana jest dziś budowla, przed rokiem 1897 stał drewniany dom należący do rodziny Kołłątajów, od których Dąbrowscy nabyli majątek. To w nim początkowo zamieszkiwali, zanim podjęli decyzję o postawieniu nowego, obszerniejszego domu. Projektantem

Klub Garnizonowy w Krakowie
KLUB GARNIZONOWY W KRAKOWIE, fot. J. Nowostawska-Gyalókay (MIK, 2013) CC BY SA 3.0

Okazała neorenesansowa willa tuż przy pierścieniu krakowskich Plant, stojąca niegdyś przy ulicy Kolejowej, została wzniesiona w latach 1889–1890 przez Karola Knausa, według projektu Tomasza Prylińskiego, jako kasyno dla oficerów garnizonu Twierdzy Kraków. Austriacy właśnie przygotowywali się do opuszczenia Wawelu i na terenie miasta powstawały nowe budynki na potrzeby wojska. Budowie patronowało Towarzystwo Wiedzy Wojskowej i

Fort nr 44 Tonie w Krakowie
FORT NR 44 TONIE W KRAKOWIE, fot. J. Nowostawska-Gyalókay (MIK, 2013) CC BY SA 3.0

Fort opancerzony nr 44 „Tonie” należy do zewnętrznego, 57-kilometrowego pierścienia umocnień stałych dawnej Twierdzy Kraków. Jest najniezwyklejszym pośród ponad stu zachowanych budowli obronnych twierdzy, co wynika z tego, że był realizowany w dwóch epokach historii sztuki fortyfikacyjnej. Powstał jako jedno z dzieł typowych w Krakowie i w Europie, w latach 1881–1884, tj. w epoce fortów

Cmentarz na Wzgórzu Pustki w Łużnej
CMENTARZ NA WZGÓRZU PUSTKI W ŁUŻNEJ, fot. M. Klag (MIK, 2006) CC BY SA 3.0

Na ziemi gorlickiej, w czasie I wojny światowej (1914-1918) miała miejsce jedna z największych bitew na froncie wschodnim. W trakcie tzw. operacji gorlickiej zginęło tysiące żołnierzy po obu walczących stronach, w tym wielu Polaków.

MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 Lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75, NIP: 675 000 44 88 | Projekt i wykonanie | Polityka prywatności | Jeśli nie oznaczono inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Małopolskiego Instytutu Kultury.