przeskocz do treści

Kościół i klasztor Pijarów w Krakowie, fot. K. Schubert MIK 2020

Muzeum Turystyki Górskiej na Markowych Szczawinach w Zawoi

Muzeum Turystyki Górskiej stoi na polanie Markowe Szczawiny, czyli 1180 m n.p.m., na północnych stokach Babiej Góry. Jego historia splata się z losami pobliskiego Schroniska im. Dra Hugona Zapałowicza, które utworzono w 1906 roku jako Oddział Babiogórskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (w jego miejsce w 2009 wzniesiono duże i nowoczesne schronisko PTTK). Muzeum jest najstarszą placówką tego typu w polskich górach – otwarto je 25 września 1966 roku, w 60-lecie otwarcia schroniska. Pierwotnie mieściło się w dawnej drewnianej szopie gospodarczej, która została przebudowana na potrzeby wystawiennicze (do dziś stoi ona obok muzeum). Budynek miał nawiązywać do ludowej podbabiogórskiej architektury, a przede wszystkim do pierwotnego schroniska, zwanego też potocznie Chatą Zapałowicza. Muzeum było niewielkie (zaledwie 5×2,5 m), ale miało ganek i pracownię kustosza na poddaszu. W 2011 roku zbiory przeniesiono do wyremontowanej dawnej GOPR-ówki (budynku z 1942). Przeprowadzka do większego pomieszczenia stała się okazją do modernizacji wystawy.

Muzeum Turystyki Górskiej na Markowych Szczawinach, fot. K. Schubert, MIK 2021

Do powstania muzeum przyczyniła się grupa ludzi, którzy poprzez udostępnienie zbiorów chcieli przekazać wartości kulturowe i historyczne związane z Królową Beskidów – Babią Górą (zwaną też Diablakiem). Naczelną rolę w tym przedsięwzięciu odegrał Edward Moskała – działacz PTTK, pomysłodawca budowy małych schronisk górskich (tzw. bacówek PTTK), inicjator i redaktor naczelny „Gazety Górskiej”, autor górskich panoram i pocztówek oraz znakarz szlaków turystycznych. Moskała przyczynił się także do utworzenia Centralnego Ośrodka Turystyki Górskiej PTTK w Krakowie. Stawiał sobie za cel zwrócenie uwagi na bogatą historię różnych regionów górskich. Stąd zrodziła się idea tworzenia Ośrodków Kultury Turystyki Górskiej PTTK. Muzeum na Markowych Szczawinach było pierwszym z nich, kolejne powstały m.in. na Baraniej Górze czy Turbaczu.

Twórcy obecnej ekspozycji najwięcej miejsca poświęcili samej Babiej Górze i rozwijającej się wokół niej turystyce. Niemałą rolę w tym procesie odegrały dwa nieistniejące już schroniska: wspomniana Chata Zapałowicza na północnym stoku i drugie schronisko położone po przeciwnej stronie, tuż pod wierzchołkiem góry, powstałe z inicjatywy niemieckiego stowarzyszenia turystycznego Beskidenverein i oddane do użytku w 1905 roku. Sporo miejsca na wystawie poświęcono też rozwojowi szlaków turystycznych i ich znakowaniu, wyeksponowano dawne ubiory i sprzęty turystyczne, a także pozostałości wyposażenia schroniska na Markowych Szczawinach.

Wyruszyć w drogę, zdobyć szczyt, wsłuchać się w szum wiatru. Babia Góra, nazywana też Królową Beskidów czy Matką Niepogód, od wieków fascynuje, przyciąga i pod wieloma względami pozostaje nieodgadniona. Choć bywa wymagająca dla początkującego górołaza, to często właśnie ona rozbudza górską pasję. Czego tam szukali pierwsi zdobywcy? Z jakimi warunkami się mierzyli? Jak powstawały ścieżki, po których wejście na szczyt jest już zupełnie innym doświadczeniem niż przed wiekami? Dlaczego Babia Góra jest miejscem niezwykłym? Odpowiedzi na te pytania szukaliśmy podczas wędrówki na szczyt z ludźmi gór – Piotrem Krzywdą i Sebastianem Kłosokiem.

Muzeum Turystyki Górskiej na Markowych Szczawinach w Zawoi

http://www.cotg.pttk.pl/encyklopedia_tresc.php?id=96&szukaj= (dostęp: czerwiec 2021).

Janicka-Krzywda U., Łajczak A., Babiogórskie ścieżki, Zawoja 1995.

Kapłon J., Markowe Szczawiny. Schronisko PTTK im. Hugona Zapałowicza, Kraków 2017.

Krzywda P., Grupa Babiej Góry, Policy i Jałowca. Beskid Żywiecki, cz. III, Warszawa 2001.

Muzeum Turystyki Górskiej na Markowych Szczawinach w Zawoi

Informacje praktyczne

Dostępność poza Dniami Dziedzictwa:

dostępny

Dane teleadresowe:

adres: Polana Markowe Szczawiny, Zawoja

gmina: Zawoja

powiat: suski

gospodarz: Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK

www: https://cotg.pttk.pl/

Obiekty w pobliżu:

MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 Lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75, NIP: 675 000 44 88 | Projekt i wykonanie | Polityka prywatności | Jeśli nie oznaczono inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Małopolskiego Instytutu Kultury.