zabytek
Fotografie
Ładuję zdjęcia z serwisu Flickr
Kościół parafialny pw. św. Marcina w Grywałdzie
Położony niezwykle malowniczo w śródgórskiej kotlinie Grywałd otacza od zachodu masyw Lubania, a od południa – pienińskie szczyty. Na wyniosłym wzgórzu góruje ponad wsią, otoczony drzewami drewniany kościółek. Od drogi przez wieś prowadzi do niego ścieżka z kładką przez potok, wspinająca się łukiem na strome wzniesienie.
KOŚCIÓŁ PARAFIALNY PW. ŚW. MARCINA W GRYWAŁDZIE, fot. M. Klag (MIK, 2003) CC BY SA 3.0
Parafia w Grywałdzie powstała już przed 1330 r., a obecny kościół zbudowano w XV lub na początku XVI w. Wzniesiono go z drewna, w konstrukcji zrębowej, i częściowo obito gontem. Bryła świątyni składa się z trzech części: najniższego prezbiterium, wyższej i szerszej nawy oraz wysokiej, dominującej nad całością wieży. Każda z części nakryta jest osobnym, gontowym dachem. Szeroko osadzona wieża, zwężająca się ku górze, zakończona nadwieszoną izbicą, nakryta jest hełmem namiotowym z iglicą i krzyżem. Obiegają ją z trzech stron oszalowane soboty, czyli zadaszone podcienia, służące niegdyś jako miejsce noclegu przybywającym z daleka na niedzielną, poranną mszę. Według tradycyjnego, powielanego przez wieki schematu, do kościoła prowadzą dwa wejścia: główne od zachodu i boczne, osłonięte dobudowaną w 1845 r. kruchtą, od strony południowej. Wnętrze oświetlają trzy okna od strony południowej; po stronie północnej do prezbiterium przylega zakrystia.
We wnętrzu kościoła zwracają uwagę polichromie ścian oraz późnogotycki ołtarz główny. W środkowym polu tryptyku namalowany został św. Marcin na białym koniu, w scenie ofiarowywania swego płaszcza ubogiemu, a na skrzydłach bocznych widnieją święci: Stanisław, Jerzy, Anna Samotrzeć i Barbara. Na odwrocie skrzydeł umieszczono wizerunki św. Doroty i św. Katarzyny. W zwieńczeniu ołtarza króluje Matka Boża w promienistej mandorli.
Najbardziej interesującym elementem wystroju kościoła są malowidła pokrywające strop i ściany oraz parapet chóru. W prezbiterium znajduje się kompozycja figuralna przedstawiająca Ukrzyżowanie, świętych Piotra i Pawła, czterech ewangelistów oraz świętych Augustyna i Jerzego. W nawie, na ścianie północnej, widnieje Męka Pańska, a na parapecie chóru – wizerunki świętych. Pozostałą przestrzeń wypełnia dekoracja z motywów okuciowych i kwiatowo-owocowych. Zachowana inskrypcja informuje, że malowidła zostały wykonane w 1618 r., a ich fundatorem był – co jest zjawiskiem wyjątkowym – kmieć i królewski wybraniec, Tomasz Latała.
Tekst: B. Sanocka (2008)
Kościół parafialny pw. św. Marcina w Grywałdzie
Szlak Architektury Drewnianej – Małopolska
Autor : oprac. tekstów Bartłomiej Cisowski et al.
Wydawnictwo : Wyd. 2. – Kraków : Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Departament Promocji i Turystyki. Zespół ds. Turystyki, – 333, [5] s. : il. ; 23 cm., ISBN 978-83-60538-61-6
Miejsce wydania : Kraków, 2010
Zabytkowe budowle Podhala
Autor : Stanisław Pagaczewski
Wydawnictwo : [Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze]. – Warszawa : Sport i Turystyka, – 62, [2] s. : il. ; 24 cm
Miejsce wydania : Warszawa, 1953
Przez stulecia
Autor: Ryszard Wasita
Publikowany: Polska, nr 11, R. 1968, s. 60
Sprawozdanie z wycieczki odbytej kosztem Komisji w r. 1904 w celu zbadania sztuki ludowej
Autor: Kazimierz Mokłowski, Tadeusz Mokłowski
Publikowany: Sprawozdania Komisyi do Badania Historii Sztuki w Polsce , R. 8: 1912, s. 218-222
Gotyckie kościoły drewniane na Podhalu
Autor : Marian Kornecki
Wydawnictwo : Kraków : Wydawnictwo Literackie, (Krak : DWWLA) – 147, [5] s. : il. ; 21 cm.
Miejsce wydania : Kraków, 1987
Polska. Skarby wieków
Autor: Tadeusz Chrzanowski, Zdzisław Żygulski jun.
Wydawnictwo: Wydawnictwo Kluszczyński
Miejsce wydania: Kraków, 2001
Szlak Gotycki Nowy Targ- Kieźmark- Nowy Targ
Autor: Stanisław Apostoł
Wydawnictwo: Arete II
Miejsce wydania: Nowy Targ, Targowiska, 2005
Polichromia kościoła w Grywałdzie
Autor: H.T.
Publikowany: Wiadomości Konserwatorskie, wyd. Wojewódzki Konserwator Zabytków w Krakowie, Wydawnictwo Wydziału Kultury Prezydium WRN, Kraków, 1958, s. 83-84
Kościółek w Grywałdzie
Autor: t. sz.
Publikowany: Światowid. Ilustrowany Kurier Tygodniowy, nr 27, R. 1931, s. 23
Zabytki sztuki w Polsce. Inwentarz topograficzny, część III, woj. Krakowskie, tom 1, zeszyt 1, powiat nowotarski
Autor : Tadeusz Szydłowski
Wydawnictwo : Wydawnictwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego
Miejsce wydania : Warszawa, 1938
Przewodnik po Podhalu, Spiszu, Orawie i Północnej Słowacji
Autor: Jan Reychman
Wydawnictwo: Główna Księgarnia Wojskowa
Miejsce wydania: Warszawa, 1937
Zabytkowe kościoły Orawy, Spisza, Podhala, Gorców i Pienin
Autor: Urszula Janicka-Krzywda
Wydawnictwo: Oddział Akademicki PTTK
Miejsce wydania: Kraków, 1987
Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski 1500 – 1540
Autor : Jerzy Gadomski
Wydawnictwo : Warszawa ; Kraków : Wydawnictwo Naukowe PWN. Oddział. – 131, [1] s., [217] s. tabl. : il. ; 30 cm.
Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 1995
Malarstwo ścienne w budownictwie drewnianym
Autor: Józef Dutkiewicz
Publikowany: Wiadomości Konserwatorskie, nr 5, R. 1958, s. 9-27
Zabytki na trasach turystycznych województwa krakowskiego
Red. : Janusz Smólski
Wydawnictwo : Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa – Książka – Ruch”, [120] s., [1] k. tabl. złoż : fot., il., mapa ; 30 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1975
Malarstwo tablicowe w Małopolsce
Autor: Jerzy Gadomski
Publikowany: Malarstwo gotyckie w Polsce. Synteza, T. II, cz. 3 Dziejów Sztuki Polskiej, red. Adam S. Labuda, Krystyna Secomska, wyd. Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Wydawnictwo DiG, Warszawa, 2004, s. 251-305
Kościoły drewniane Karpat i Podkarpacia : przewodnik
Autor : Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, Sebastian Wypych
Wydawnictwo : Pruszków : „Rewasz” ; Białystok : „Orthodruk”, – 240 s., [32] s. tabl. kolor. : il., mapy ; 17 cm., ISBN 83-85557-88-3, („Rewasz”) ISBN 83-85368-79-5
Miejsce wydania : Pruszków, Białystok, 2001
Polskie kościoły drewniane: [Wola Radziszowska, Lipnica Murowana, Grywałd, Nidek, Sękowa, Gromnik, Kraków- Wola Justowska, Harkabuz]
Autor: Marian Kornecki
Wydawnictwo: Stowarzyszenie Historyków Sztuki. Oddział Kraków (Seria: Kochajmy Kościoły Drewniane)
Miejsce wydania: Kraków, [b.r.]
Katalog zabytków sztuki w Polsce : T. 1: Województwo Krakowskie, [1] Tekst, [2] Ilustracje
Red. : Jerzy Szablowski
Wydawnictwo : Państwowy Instytut Sztuki. Dział Inwentaryzacji Zabytków
Miejsce wydania : Warszawa, 1953
Szlak Architektury Drewnianej : Małopolska
Autor : Bartłomiej Cisowski, Marta Duda ; współpr. Paulina Wawrzak ; konsult. merytor. Tadeusz Śledzikowski ; red. map Aurelia Hołubowska
Wydawnictwo : Kraków : Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Departament Edukacji i Kultury. Zespół ds. Turystyki, – 295 s. : il., mapy ; 24 cm., ISBN 83-89283-52-2
Miejsce wydania : Kraków, 2005
Drewniane kościoły w Małopolsce Południowej
Autor: Ryszard Brykowski, Marian Kornecki
Wydawnictwo: Ossolineum, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 176 s., [139] s. tabl. : il., err. ; 18×21 cm + 1 k. mapa złoż.
Miejsce wydania: Wrocław, 1984
Zabytki architektury i budownictwa w Polsce, z. 7: Województwo Krakowskie
Autor: Marian Kornecki, Andrzej Fischinger, Lepiarczyk Józef, Tadeusz Chrzanowski
Wydawnictwo: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, PWN
Miejsce wydania: Warszawa, 1971
Sztuka Ziemi Krakowskiej
Autor : Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, 743, [1] s. : il. ; 25 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1982
Kościół parafialny pw. św. Marcina w Grywałdzie
Informacje praktyczne
Dostępność poza Dniami Dziedzictwa:
ograniczona dostępność
Dane teleadresowe:
adres: ul. Kościelna 6, Grywałd
gmina: Krościenko n. Dunajcem
powiat: nowotarski
GPS: N: 49° 26' 47", E: 20° 22' 23"
gospodarz: Parafia św. Marcina w Grywałdzie
www: http://www.grywald.diecezja.tarnow.pl
e-mail: [email protected]
telefon: 18 262 38 27
Obiekty w pobliżu:
- Zamek w Niedzicy
- Muzeum Pienińskie im. Józefa Szalaya w Szczawnicy
- Wieś Frydman na Spiszu
- „Organy” Władysława Hasiora na Przełęczy Snozka
- Kościół pw. św. Bartłomieja w Niedzicy
- Wieś Kacwin na Spiszu
- Architektura uzdrowiskowa Szczawnicy
- Muzeum Pienińskie im. Józefa Szalaya w Szachtowej
MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 Lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75,
NIP: 675 000 44 88
|
Projekt i wykonanie | Polityka prywatności
| Jeśli nie oznaczono inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Małopolskiego Instytutu Kultury.