przeskocz do treści

Kościół i klasztor Pijarów w Krakowie, fot. K. Schubert MIK 2020

Muzeum Zamek w Oświęcimiu

Najstarsze ślady osadnictwa na położonym nad Sołą wzgórzu zamkowym pochodzą z XI w. Gród, będący siedzibą kasztelana, jest po raz pierwszy wzmiankowany w 1179 r. W 1241 r został spalony w czasie najazdu mongolskiego. Odbudowując gród ze zniszczeń, wzmocniono jego obronność poprzez wzniesienie murowanej wieży, którą – po krótkiej przerwie w budowie – ostatecznie ukończono w 1. poł. XIV w. W 1503 r. zabudowania zamkowe strawił ogień. Po pożarze zamek został odbudowany z inicjatywy króla Aleksandra Jagiellończyka; z tego czasu pochodzi główny budynek (rozbudowany nieco w kierunku wschodnim po kolejnym pożarze na początku XVII w.) oraz fragment muru obronnego z okrągłą basteją na północ od niego (eksponowane w przejściu z budynku zamkowego do wieży).

MUZEUM ZAMEK W OŚWIĘCIMIU, fot. M. Łukaszewicz (Graphia, 2011) ©

Zniszczony w czasie potopu szwedzkiego i kilkakrotnie podmyty wodami Soły zamek zaczął popadać w ruinę. W XIX w. znajdowały się w nim magazyny handlowe (m.in. skład solny) i – przez jakiś czas – urząd pocztowy. Na początku XX w. zarówno główny budynek, jak i wieża zostały odrestaurowane z inicjatywy ówczesnego właściciela Karola Kasznego. Zamek podwyższono o jedną kondygnację, a na jego wschodniej ścianie umieszczono podobiznę orła piastowskiego; wieżę nakryto dachem namiotowym. Obecny kształt zamek uzyskał w latach 1928-1931, kiedy to nowo wzniesionym budynkiem połączono wolno stojącą dotychczas wieżę z głównym gmachem. W 2004 r. Urząd Miasta Oświęcim przeprowadził, przy wsparciu dotacji ze środków unijnych, kapitalny remont zabytku, który zakończył się w 2006 r.

Jako siedziba książąt oświęcimskich, a od 1457 r. królewskich starostów zamek był często odwiedzany przez królów i możnowładców. Wielokrotnie były witane tutaj przez polskich dostojników zdążające do Krakowa oblubienice królewskie: na przełomie stycznia i lutego 1454 r. przyszła żona Kazimierza Jagiellończyka, Elżbieta Rakuszanka; 11 i 12 kwietnia 1518 r. Bona Sforza, małżonka Zygmunta Starego; pod koniec kwietnia 1543 r. zaś Elżbieta Habsburżanka, jadąca wziąć ślub z Zygmuntem Augustem. Od 27 do 29 lipca 1471 r. Kazimierz Jagiellończyk z Elżbietą tu właśnie, razem z trzema biskupami, siedmioma książętami śląskimi i kilkoma tysiącami rycerstwa żegnali syna Władysława, wyjeżdżającego objąć tron czeski. Trzy lata później na zamku oświęcimskim schronienia przed królem węgierskim Maciejem Korwinem szukał książę rybnicki Wacław.

Od 1993 r. w zamku mieściły się Zbiory Historyczno-Etnograficzne Oświęcimskiego Centrum Kultury. Działalność tej instytucji kontynuuje powołane 1 stycznia 2010 r. Muzeum Zamek w Oświęcimiu. W odrestaurowanych pomieszczeniach prezentowane są ekspozycje ukazujące sztukę sakralną społeczności żydowskiej i chrześcijańskiej zamieszkujących okolice Oświęcimia, dzieje księstwa oświęcimskiego, wnętrza mieszczańskie oraz wygląd i życie miasta przed II wojną światową. Na zamku organizowane są wystawy czasowe, znajduje się tu również sala konferencyjna (Muzeum organizuje konferencje naukowe i inne wydarzenia historyczno-kulturalne). Wieża jest udostępniona jako punkt widokowy. Zrekonstruowana sala tzw. rycerska służy jako miejsce zebrań członków miejscowego bractwa „Milites Illuminati”. Zamek oświęcimski wraz z wieżą, murami obronnymi oraz zabudową wzgórza zamkowego stanowi jeden z ważniejszych zabytków miasta poświadczających jego osiemsetletnie korzenie.


Autor: Krzysztof Magnowski (2011)

Muzeum Zamek w Oświęcimiu

Oświęcim i okolice (Brzeszcze, Chełmek, Kęty, Wilamowice, Zator). Monograficzny przewodnik turystyczny i krajoznawczy po wschodniej części Kotliny Oświęcimskiej
Autor : Julian Zinkow
Wydawnictwo : Oświęcim : Centrum Informacji, Spotkań, Dialogu, Wychowania i Modlitwy ; Galicyjska Księgarnia i Antykwariat. – 364 s. : il., fot., pl., mapy ; 17 cm.  Miejsce wydania : Oświęcim, 1994

Zamki w Polsce
Autor: Bohdan Guerquin
Wydawnictwo: Arkady
Miejsce wydania: Warszawa, 1984

Zamki w Polsce
Autor: Bohdan Guerquin
Wydawnictwo: Arkady
Miejsce wydania: Warszawa, 1974

Leksykon miast województwa małopolskiego
Autor : Paweł Kutaś,  Jerzy Leśniak
Wydawnictwo :  PROMO. – 235 s. : il. kolor. ; 30 cm
Miejsce wydania : Kraków, 2007

Muzeum Zamek w Oświęcimiu

Informacje praktyczne

Dostępność poza Dniami Dziedzictwa:

dostępny

Dane teleadresowe:

adres: ul. Zamkowa 1, Oświęcim

gmina: Oświęcim

powiat: oświęcimski

GPS: GPS N: 50° 2' 23" E: 19° 13' 9"

gospodarz: Miasto Oświęcim

www: http://www.muzeum-zamek.pl/

e-mail: [email protected]

telefon: 33 842 44 27

Obiekty w pobliżu:

MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 Lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75, NIP: 675 000 44 88 | Projekt i wykonanie | Polityka prywatności | Jeśli nie oznaczono inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Małopolskiego Instytutu Kultury.