Kawiarnia, niegdyś cukiernia Jana Noworolskiego ze Lwowa, od otwarcia w lipcu 1912 roku stanowiła miejsce spotkań środowiska artystyczno-literackiego Krakowa. Bez wątpienia przyczyniło się do tego usytuowanie cukierni w samym sercu miasta, w Sukiennicach, jak również wyjątkowy wystrój wnętrza nawiązujący do najlepszych przykładów kawiarń wiedeńskich. Zatrudniony przez właściciela wszechstronny artysta – malarz, architekt, projektant wnętrz, mebli i kilimów – Eugeniusz Dąbrowa-Dąbrowski (prawnuk Wojciecha Bogusławskiego) zlecił zakładowi stolarskiemu Józefa Sperlinga, znajdującemu się przy ulicy Dunajewskiego w Krakowie, wykonanie mebli – najprawdopodobniej według własnego projektu – które do dziś zdobią wnętrze salonu niegdyś zwanego białym, dziś czerwonym, co pomieszczenie zawdzięcza biało-czerwonej, teatralno-buduarowej stylistyce.

KAWIARNIA NOWOROLSKI W KRAKOWIE, fot. J. Nowostawska-Gyalókay (MIK, 2012) CC BY SA 3.0

Ściany i strop sali pokrywają malowidła kolorowych ptaków, przypominających pawie, w dziobach trzymających złote pierścienie. Ten sam motyw „rajskiego” ptaka umieścił później Dąbrowa na plakacie I Wystawy Niezależnych, która miała miejsce w 1911 roku w Krakowie (dziś w zbiorach MNK). Choć często autorstwo polichromii w dwóch salach kawiarnianych przypisuje się znanemu malarzowi, Henrykowi Uziemble, to jednak wydaje się prawdopodobne, że malowidła jego autorstwa znajdowały się w drugiej sali – lustrzano-liliowej – i uległy zniszczeniu. Obecna polichromia tej sali została zaprojektowana na podstawie archiwalnych zdjęć przez Weronikę Noworolską.

Podczas okupacji lokal zarekwirowali Niemcy, w tym czasie rozbudowali go, między innymi wyposażając w toalety. Pod koniec wojny Noworolscy na krótko odzyskali kawiarnię, aby ponownie utracić ją. Syn Jana Noworolskiego, Tadeusz, odzyskał kawiarnię w 1992 roku.

Autor: Joanna Nowostawska-Gyalókay, Małopolski Instytut Kultury w Krakowie (2013)